Cuma Namazının Tarihi

Cuma Namazının Tarihi

“Cuma”, dinimizce mübarek sayılan haftanın bir günüdür. Cuma günü bütün müslümanlar bir araya gelerek cemaat halinde namaz kılıp hutbe dinleyerek ibadet ederler. İşte bu namaza “cuma namazı” denir. Bu günün cuma adını alması bilhassa “içtima” toplantı günü olmasından kaynaklanmaktadır. Aynı adı taşıyan sûrede, “Ey iman edenler! Cuma günü namaz için çağrı yapıldığı zaman, hemen Allah’ın zikrine koşun ve alışverişi bırakın. Eğer bilirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır” (Cum’a 62/9) buyrulması, Bedreddin el-Aynî’nin de ifade ettiği gibi bu ismin İslâm’la birlikte gelen bir isim olduğunu göstermektedir. (1)

Cuma günü, haftalık ibadet günü olarak daha önce yahudi ve hristiyanlar için tayin ve takdir edilmiş, fakat onlar bu konuda ayrılığa düşerek yahudiler cumartesiyi, hristiyanlar ise pazar gününü toplantı ve ibadet günü olarak benimsemişler, Allah’ın emrine muhalefet etmişler ve Cenâb-ı Hak (celle celâluhu) cuma gününü müslümanlara nasip etmiş, onları bu konuda hakka ulaşmaya muvaffak kılmıştır. Böylece İslâm’da haftalık toplu ibadet günü olarak cuma günü seçilmiş, bu günün özel bir gün olduğu açıkça belirtilmiştir.

Resûlullah‘da (sallallahu aleyhi vesellem) Medine’ye geldiği zaman şöyle buyurmuştur: “Bizler, (bizden önce kitap verilenlere göre) en sonuncusuyuz, fakat kıyamet günü ilk önce cennete girecek olan biziz. Şu var ki, onlara bizden önce (ilahî) kitap verildi, size ise onlardan sonra. Fakat onlar ihtilafa düştüler ve Allah Teâlâ onların ihtilafa düştükleri noktada bize hidayet etti ve hakkı bize gösterdi. Bu cuma günü onların ihtilaf ettiği konudur. Allah Teâlâ bize cuma gününü gösterdi. Bu gün bizimdir. Yarın (cumartesi) yahudilerin, ertesi gün (pazar) ise hristiyanlarındır.” (2)

Kâdî İyâz el-Yahsûbî, İkmâlü’l-Mu’lim adlı eserinde bu hadisin şerhini yaparken şöyle demiştir: “Bizler zaman olarak diğer ümmetlerden sonra geldik ancak fazilet olarak daha önde olacağız. Bu ümmet hesabı, sorgu suali ilk yapılacak olan ümmettir ve dolayısıyla mahşerde çok beklemeyecektir. Ümmet-i Muhammed’e her ne kadar en son gelen ümmet olda da cennete girecek olan ilk ümmet olacaktır.

Ümmet-i Muhammed’e verilen cuma günü, diğer ümmetlerin haftalık mübarek günlerinden daha evvel olduğu için, diğer günlerin fazileti cuma gününün faziletine tabidir. Yani ondan sonra gelirler.

Hz. Musa (aleyhisselâm) Allah Teâlâ’nın kendileri için bu günü seçtiğini ve toplu ibadetlerini bu günde yapmaları gerektiğini söyleyince onlar cumartesi gününün daha faziletli olduğunu söyleyerek bu Hz. Musa (a.s) ile münakaşaya girdiler ve neticede bu günü kabul etmediler. Allah’ın muradına itiraz ettiler.

Hristiyanlar da bu günü beğenmeyerek pazar gününü seçmişler, dolayısıyla her iki ümmet de Allah’ın kendileri için takdir ettikleri bu mübarek günü kabul etmemişlerdir. Allah da (c.c) bu günü Ümmet-i Muhammed’e nasip etmiştir.” (3)

Cuma Namazının Tarihi
Mübarek Gün ve Geceler

1. Bedreddin el-Aynî, el-Binâye Şerhu’l-Hidâye, 3/39
2. Müslim, Cuma, 20
3. Kâdî İyâz, İkmâlü’l-Mu’lim bi-Fevâidi’l-Müslim, 3/248-251

Hüseyin Okur, Cuma Günü ve Namazı, Kutlu Zamanlar Dizisi, Semerkand Yayınları